كي ميوه بخوريم؟

مثل تمام موضوعات مرتبط با سلامت ، تغذيه هم از باورها و توصيه هاي عاميانه در امان نبوده و هميشه از اطرافيانمان اطلاعات عجيب و جالبي در باره اينكه چه بخوريم و چه نخوريم ، مي شنويم .

البته در مورد بعضي از خوراكيها مثل ميوه ، بين تمام مردم توافق نسبي وجود دارد و همه ميدانند كه خوردن ميوه ضامن سلامتي است . ولي در مورد زمان خوردن ميوه توصيه هاي ضد و نقيضي وجود دارد . يكي از باورهاي رايج در اين زمينه اين است كه ميوه را نبايد همزمان با وعده هاي غذائي مثل ناهار يا شام مصرف كرد چون ميوه مانع جذب مواد مغذي مي شود .

براي اينكه ببينيم اين باور چقدر درست است و بهترين زمان براي خوردن ميوه چه وقت است سوالات زير را بر اساس اصول علمي بررسي كرده و در نهايت نتيجه گيري مي كنيم .

1 – اينكه ميوه مانع جذب مواد مغذي غذا مي شود و نبايد همراه با غذا آن را مصرف كرد درست است يا خير ؟

در آخرين مطالعات و گزارشهاي دانشگاه هاي تغذيه معتبر دنيا ، به شدت توصيه شده كه مردم در هر ساعتي از شبانه روز مي توانند ميوه يا سبزي مصرف كنند . در واقع فوايد ميوه ها و سبزي ها آنقدر زياد است كه در هر زماني از شبانه روز كه مصرف شوند مورد تاييد است . ولي اين عقيده اي هم كه در ميان مردم وجود دارد ، جاي بحث و بررسي دارد .

مي دانيم كه ميوه ها منابع غني از فيبر هستند و وقتي ميوه ميخوريم مقدار زيادي فيبر وارد دستگاه گوارش ما مي شود . اين فيبرها باعث سريع شدن حركات دودي روده ها مي شوند و در نتيجه عبور مواد غذائي را در دستگاه گوارش سرعت مي بخشند . به اين ترتيب وقتي ما ميوه را همراه يا بلافاصله بعد از غذا مي خوريم ، مواد غذائي با سرعت بيشتري از دستگاه گوارشمان عبور مي كنند و در نتيجه جذب خيلي از مواد مغذي مثل ويتامينها و مواد معدني ، به اضافه كالري و حتي تركيبات غذائي مضر مثل كلسترول و قند كمتر مي شود .

2 – پس با اين حساب ، آيا مصرف ميوه همراه غذا ، مي تواند هم خوب باشد و هم بد ؟

اين موضوع كاملاً نسبي است . اگر فردي مشكل خاصي از نظر كمبود مواد مغذي نداشته باشد ميتواند با خيال راحت همراه ناهار يا شام ميوه مصرف كند . به عنوان نمونه براي افراد چاق يا مبتلايان به ديابت مصرف انواع ميوه ها ( به جزء ميوه هاي شيرين مثل خرما ، انجير و توت ) يا سبزيجاتي مثل كاهو و سبزي خوردن همراه غذا ، نه تنها مضر نيست بلكه مي تواند مفيد هم باشد . چون مصرف ميوه ها باعث كند شدن سرعت جذب مواد مغذي از جمله قند مي شوند . اما براي كسي كه دچار لاغري است مصرف ميوه همراه غذا توصيه نمي شود چون باعث مي شود كالري موجود در غذا به ميزان لازم جذب بدنش نشود و در وزن گيري دچار مشكل گردد . به علاوه افرادي كه دچار سوء هاضمه هستند ، كساني كه ترشح اسيد معده شان زياد است ، يا مبتلايان به زخم معده ، التهاب معده ، زخم اثني عشر و ساير مشكلات دستگاه گوارش از مصرف ميوه همراه غذا منع مي شوند ضمن اينكه اصولاٌ رژيم غذائي اين افراد كم فيبر است .

3 – در بعضي از فرهنگ هاي غذائي ، مردم عادت دارند سر سفره ناهار يا شام از ميوه هاي فصل مثل انگور و خربزه به عنوان دسر استفاده كنند . آيا اين عادت غذائي مورد تاييد مي باشد ؟

افراد سالم مي توانند همراه يا بعد از غذا به عنوان دسر ميوه فصل ميل كنند . مثلاً 2 يا 3 قاچ كوچك خربزه همراه غذا مشكلي ندارد . يا اگر كسي مي خواهد پرتقال و ديگر مركبات كنار غذايش باشد ، خيلي هم خوب است چون مصرف ويتامين C به جذب آهن ، روي و كلسيم غذا كمك مي كند ؛ بنابراين به كساني كه مبتلا به فقر آهن هستند ، توصيه مي شود همراه غذايشان ليمو ، نارنج و پرتقال مصرف كنند تا جذب آهن در بدنشان ارتقاء پيدا كند . ولي بايد دقت كرد از ميوه هاي خيلي شيرين بعد از غذا استفاده كنند چون اين ميوه ها باعث افزايش قند خون شده و سيري كامل را به وجود مي آورند . ولي مصرف اين ميوه ها قبل يا همراه غذا احساس سيري كاذب را به وجود مي آورند و باعث كم اشتهائي مي شوند .

4 – براي اينكه ميوه ها را جايگزين ميان وعده هاي كم ارزش بكنيم چه كار بايد انجام دهيم ؟

بهتر است ساعت 10 صبح يا در ساعات عصر ميوه ها را جايگزين انواع شيرينيجات و تنقلات كم ارزش كنيم .

نتيجه گيري :

الف ) افراد سالم در هر زمان كه تمايل داشته باشند مي توانند از ميوه استفاده نمايند .

ب ) افراد مبتلا به چاقي ، هايپرليپيدمي ( داراي چربي خون بالا ) و ديابتيها همزمان با غذا ميوه را ميل كنند .

ج ) افراد مبتلا به مشكلات دستگاه گوارش و افراد لاغر 2 تا 3 ساعت بعد از غذا ميوه را مصرف كنند . لازم به توضيح است كه افراد مبتلا به بيماري هاي دستگاه گوارش ، در صورت حاد بودن بيماريشان بايد به جاي ميوه از آب ميوه استفاده نمايند .
نویسنده:  دكتر محمدرضا وفا